Budżet partycypacyjny. Jakież to proste!

2014-03-30 14:43

 

W 1989 roku, po kilku tysiącach lat ględzenia o demokracjach wszelkiego chowu, w Porto Allegre (Brazylia) postanowiono poddać głosowaniu wyborców i dyspucie obywatelskiej część wydatków komunalno-municypalnych. Egzaltacjom nie ma końca, a formuła rozpleniła się po świecie.

Dziś w gestii „partycypacyjnej” pozostaje co najwyżej kilka procent budżetu lokalnego (budżety natury państwowej oraz tzw. parabudżety pozostają poza rzeczywistą kontrolą obywatelską). W Warszawie administracja zagwarantowała 14-osobowej Radzie, że będzie kontrolować nie mniej niż pół do jednego procenta wydatków gminnych (dzielnicowych), w formie „uczestniczenie w określaniu najpilniejszych wydatków, składanie własnych propozycji, większą rolę w kontroli wydatków publicznych” (cytat ze strony Ministerstwa Cyfryzacji). W każdej z dzielnic powołany został koordynator, który zajmował się będzie budżetem partycypacyjnym.

Ja – na przykład – uważam, że ktoś sobie z nas robi zwykłe jaja. Angażuje się (i wkręca w komitywę z administracją) społeczną uwagę wybrańców, którą następnie skierowuje się na nic nieznaczący fragment listy wydatków, pozwala się ten fragment redagować pod czujnym okiem urzędników – i sprzedaje się to ludziom jako wyraz najwyższego poszanowania dla obywatelskich podatków.

Partycypację obywatelską wyobrażam sobie inaczej. Na przykład jako obowiązek poddania publicznej kontroli i wyborowi obywatelskiemu wszelkich wyobrażalnych budżetów, w tym centralnego. Oto przykładowa ankieta (bardzo zgrubny projekt), którą każdy podatnik MUSIAŁBY wypełnić raz do roku (na przykład razem z PIT i CIT), a nieobowiązkowo – co kwartał.

 

DZIAŁ	PODPOWIEDŹ RZĄDU,  REGIONU, POWIATU, GMINY (cztery cyfry)	KOMPETENCJE /zasilony budżet Państwa czy któregoś Samorządu/	WYBÓR OBYWATELA /z podziałem na budżet i organizacje wolontariackie/
Administracja państwa (i służby)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Administracja lokalna (i służby)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Armia (i służby)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Policja (i służby)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Dyplomacja (i służby)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Infrastruktura	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Sport (obiekty i imprezy)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Kultura (obiekty i imprezy)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Nauka (uczelnie, badania)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Edukacja (szkoły, zajęcia dodatkowe)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Pomoc socjalna (biedni, inwalidzi)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Walka z patologiami społecznymi	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Ochrona zdrowia (szpitale, przychodnie)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Infrastruktura (drogi, koleje, elektryczność, ciepłownictwo, wodociągi, kanalizacje, melioracje, itp., itd.	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Informatyzacja (bazy danych, internet)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Media (publiczne rozgłośnie i prasa)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Rolnictwo i wieś	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Promocja regionu	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Rekreacja i turystyka (obiekty, imprezy)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Życie religijne (obiekty, imprezy)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Wymiar sprawiedliwości	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Międzynarodowe składki i wkłady	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Ochrona środowiska	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Dzieci i młodzież	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%
Fundusze rezerwowe (kroczące)	Nie mniej niż …%	Nie mniej niż …%

 

Odniesienia do tzw. ustawy o działach są tu bardzo pośrednie.

W koncepcji dano furtkę „władcom”: mogą oni podpowiedzieć, jakie minimum zastosują do poszczególnych pozycji (suma ułamków z drugiej kolumny nie może przekroczyć, np. 70%) i w ten sposób „podpowiedzą” obywatelom, co myślą na temat budżetów „profesjonaliści”. W dobie rozwiniętej tele-informatyki zagregowanie, aproksymacja i ostateczne zredagowanie budżetu zajmie programistom nie więcej niż miesiąc (ojejku, aż tyle?). potem tak spreparowany surowiec może być poddany obradom parlamentu z zastrzeżeniem, że przesunięcia w każdej pozycji nie mogą przekraczać 10% uśrednionej wielkości tej pozycji.

W ten sposób obywatele mogą ominąć bezczelny zapis art. 104 Konstytucji, o tym, że posłowie mogą obiecywać w kampaniach wyborczych cokolwiek, bo i tak nie są skrępowani instrukcjami wyborców, choć dzięki obietnicom wchodzą do gry (no, i dzięki łaskawości przywódców partyjnych).

Proste, obywatelskie, demokratyczne. Zbyt trudne? A przecież już Solon, Klejstenes czy Perykles, będąc archontami (nad-obywatelami), rozumieli, że trzeba Ludowi odstąpić niektóre kompetencje, aby go zająć czymś pożytecznym, aby go odwieść od roszczeniowego sarkania i szemrania…!