DKR: drewno, kamień, rośliny. Timber, Rock, Plants
/do tego żywioły: ogień, woda, gleba, powietrze/
To ciąg dalszy notki "Walka o ogień"
Świat rzeczywisty jest prosty i przyjazny. Pod warunkiem, że zauważymy, gdzie są dopuszczalne granice jego syntetyzacji, przekroczyliśmy je już dawno, ekstrahując metale z rud. To był początek syntetyzacji akceleralnej, nad którą straciliśmy kontrolę.
Jeśli szukać „winowajcy” – to jest nim cywilizacja techniczna. Wszelkie inne ścieżki rozwoju cywilizacyjnego (duchowa, wegetarna, pionierska) znają umiar w tej sprawie.
Przyjrzyjmy się – z pomocą Pedii – drewnu, kamieniom i roślinom.
Drewno
Drewno – to surowiec drzewny otrzymywany ze ściętych drzew i formowany przez obróbkę w różnego rodzaju sortymenty. Zajmuje przestrzeń pomiędzy rdzeniem, a warstwą łyka i kory. Pod względem technicznym drewno jest naturalnym materiałem kompozytowym o osnowie polimerowej wzmacniany ciągłymi włóknami polimerowymi, którymi są podłużne komórki zorientowane jednoosiowo.
Podstawowymi pierwiastkami wchodzącymi w skład drewna są: węgiel (49,5%), tlen (43,8%), wodór (6,0%), azot (0,2%) i inne. Tworzą one związki organiczne: celulozę, hemicelulozę i ligninę, są to związki podstawowe. Ponadto w drewnie występują też: cukier, białko, skrobia, garbniki, olejki eteryczne, guma oraz substancje mineralne, które po spaleniu dają popiół. Skład chemiczny zależy od rodzaju drzewa, klimatu, gleby itp.
- gęstość pozorna drewna – zależy od jego wilgotności, rodzaju drzewa z którego jest otrzymane. Przy wilgotności 15% waha się przykładowo od 470 - 480 kg/m3 dla świerku do 810-830 kg/m3 dla grabu. (Wartości przykładowe dla innych gatunków: sosna 540-550 kg/m3, dąb 700-710 kg/m3, buk 720-730 kg/m3, jesion 740-750 kg/m3).
- higroskopijność – to skłonność materiału do wchłaniania wilgoci z powietrza. Drewno zawsze wchłania wilgoć lub oddaje ją do pomieszczenia tak długo, aż osiągnie stan równowagi pomiędzy własną wilgotnością a wilgotnością otoczenia. Drewno stosowane w miejscach o dużej wilgotności powinno być zabezpieczone przed jej wchłanianiem.
- połysk – związany jest z twardością drewna i gładkością powierzchni. Połysk najbardziej jest widoczny w przekroju promieniowym
- przewodność cieplna – drewno źle przewodzi ciepło, zatem jest dobrym izolatorem. jest dobrym izolatorem. Oczywiście współczynniki przewodności cieplnej zależą od rodzaju drzewa i stopnia wilgotności drewna.
- rysunek drewna – różni się w zależności od przekroju, barwy drewna, wielkości przyrostów, sęków itp.
- skurcz i pęcznienie – drewno wilgotne podczas suszenia zawsze kurczy się, podczas nasiąkania wodą pęcznieje. Podczas skurczu drewno pęka i paczy się. Dlatego konstrukcje drewniane (więźby, ramy okienne, listwy boazeryjne itp.) powinny być przygotowywane z drewna już wysuszonego, do takiej wilgotności, w jakiej będzie ono użytkowane. (Najczęściej używa się do wykonania elementów konstrukcyjnych drewna w stanie powietrzno-suchym).
- wilgotność – zależy od warunków w jakich drewno się znajduje i ma znaczny wpływ na pozostałe właściwości drewna. Bezpośrednio po ścięciu wilgotność drewna wynosi ponad 35%, ale może być znacznie większa. Drewno w stanie określanym jako powietrzno-suche (wyschnięte na wolnym powietrzu) ma wilgotność około 15 – 20%, przechowywane w suchych pomieszczeniach – ma wilgotność 8 – 13 %. Duża wilgotność drewna bywa powodem paczenia się wyrobów, stwarza warunki sprzyjające rozwojowi grzyba. Gdyby drewno zostało wysuszone do wilgotności 0% stałoby się materiałem łatwo pękającym i kruchym. Praktycznie nie byłoby można wykonać z takiego drewna żadnej konstrukcji czy przedmiotów użytkowych.
- zapach – każdy gatunek drewna ma swój specyficzny zapach. Pochodzi on od znajdujących się w drewnie żywic, olejków eterycznych, garbników itp. Z biegiem lat, drewno traci zapach.
Drewno należy do najstarszych i najbardziej uniwersalnych materiałów używanych przez człowieka. Obecnie stosowane jest jako materiał konstrukcyjny oraz wykończeniowy. Swoją popularność zawdzięcza swej lekkości i wystarczającymi do wielu zastosowań własnościami wytrzymałościowymi. Stosuje się je jako materiał na podłogi, boazerie, do wykonania więźb dachowych, ogrodzeń i pergoli, mebli i zabawek. Odpady powstałe przy produkcji różnych sortymentów drewna są wykorzystywane do produkcji płyt pilśniowych, wiórowych, OSB, sklejki, itd., które także są materiałem do wykonywania wielu przedmiotów codziennego użytku.
Liczne są zastosowania drewna: przede wszystkim: na opał, stolarstwo: meble, przemysł papierniczy, wydobywczy(stemple w kopalniach), do wykańczania domów(schody, podłogi),sprzęt agd (łyżki ,warząchwie, beczki, itp.), ogrodnictwie. Drewno to powszechny materiał stosowany w budownictwie, meblarstwie czy wyrobie instrumentów muzycznych, jak i jako materiał opałowy. W zależności od przeznaczenia drewna, należy zwrócić uwagę na nieco inne jego właściwości, takie jak twardość, ścieralność, barwa czy higroskopijność. Na stronie Planeria[1] i na stronie WIEM[2] można znaleźć liczne zastosowania dla poszczególnych gatunków drewna.
Kamień i glina
Już samo zastosowanie pojęcia „kamień” daje wiele do myślenia: kamienie – jedna z frakcji wielkości skały w geologii i budownictwie, kamień – jednostka masy, kamień celtycki – przedmiot o kształcie zbliżonym do elipsoidy obracający się swobodnie tylko w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, kamień filozoficzny – legendarna substancja od wieków poszukiwana przez alchemików, zamieniająca metale nieszlachetne w szlachetne, kamień kotłowy – warstwa osadu węglanów wapnia (CaCO3) i magnezu (MgCO3), powstająca w wyniku termicznego rozkładu wodorowęglanów wapnia i magnezu, zawartych w wodzie, zwłaszcza twardej, kamień milowy – w zarządzaniu projektami końcowy punkt, który podsumowuje określony zestaw zadań, bądź daną fazę projektu, kamień piorunowy – w etymologii ludowej błędna nazwa skamieniałego rostrum belemnita, kamień probierczy, kamień węgielny – w budownictwie tradycyjnym kamień w narożu ściany wieńcowej, na którym opiera się węgieł ściany; współcześnie pierwszy, położony kamień lub cegła rozpoczynająca budowę, kamień – skupiska minerałów jednorodnych lub różnorodnych, kamień księżycowy – odmiana ortoklazu, kamień mydlany – minerał z gromady krzemianów, kamień ozdobny – kamienie mające cechy kamieni półszlachetnych, kamień siny – nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu siarkowego i miedzi na II stopniu utlenienia, kamień piekielny – nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu azotowego i srebra, kamień słoneczny – bardzo rzadki minerał, skaleń awenturynowy, kamień szlachetny – wartościowe i rzadko spotykane, czyste, jednorodne i przezroczyste odmiany niektórych minerałów i skał, kamień wapienny – skała osadowa zbudowana głównie z węglanu wapnia, przede wszystkim w postaci kalcytu, winny kamień – sól kwasu winowego.
Najczęściej stosowany w petrografii podział skał opiera się na ich genezie i obejmuje trzy główne grupy: skały magmowe, skały osadowe i skały metamorficzne (skały przeobrażone).
Trawertyn - jest to skała osadowa rodzaj martwicy wapiennej. Jasno zabarwiona, porowata. Powstała w wyniku wytrącania kalcytu z wód źródlanych lub rzecznych. Skały trawertynowe liczą około 100.000 lat i występują w różnych częściach świata, najczęściej w krajach o klimacie ciepłym lub umiarkowanym. Trawertyn stosowany jest w budownictwie jako materiał ozdobny. Nazywany alabastrem egipskim był używany już w starożytnym Egipcie do wyrobu posągów i waz. Ten kamień naturalny od wieków jest wykorzystywany jako materiał budowlany, a budowle wykonane setki lat temu przetrwały do dzisiaj. Najlepszym przykładem jest rzymskie Coloseum. Na dzień dzisiejszy dzięki przystępnej cenie i możliwością jakie daje coraz częściej stosowany do wykańczania wnętrz.
Marmur - skała powstała z przeobrażenia wapieni i dolomitów. Proces wytwarzania marmuru trwał setki tysiące lat. Marmur jest popularnym materiałem budowlanym stosowanym od stuleci. Wspaniałym przykładem budowli wykonanej z marmuru jest Tadż-Mahal w Indiach. Obecnie używamy go jako okładziny podłogowe, ścienne, blaty i parapety. Kolorystyka marmurów jest niezwykle bogata i zaczyna się od kolorów białych, poprzez szarości aż do różnych odcieni beżu. W marmurach mamy również brązy, żółcie i zielenie, różne odcienie czerwieni do czerni.
Granit - jest skałą magmową. Granit jest jednym z najtwardszych i trwałych kamieni naturalnych występujących w przyrodzie. Ponieważ jest praktycznie nienasiąkliwy, w naszych warunkach atmosferycznych znajduje zastosowanie zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz. Częste zmiany pogody, ostre zimy i upalne lata, nie mają większego wpływu na jego strukturę. Od wieków granit stosowany jest w budownictwie. W centrum Madrytu znajduje się słynny pomnik Puerta de Alcalá wykonany z granitu. Granit jest jednym z najbardziej uniwersalnych materiałów budowlanych jaki mamy do dyspozycji. Dzięki swoim właściwościom: trwałości i wysokiej odporności na działanie środków fizyko-chemicznych, możemy go śmiało stosować zarówno na zewnątrz jak i wewnątrz budynków użyteczności publicznej, np. kina, teatry, lotniska, banki, hotele, kościoły, oraz domów mieszkalnych. Granit nadaje się również do układania na zewnątrz: tarasy, balkony, garaże, podjazdy, chodniki. Różnorodność w kolorystyce i formatach tego materiału sprawia że jest mocno uniwersalny.
Łupek naturalny to powstała ponad 350 milionów lat temu skała osadowa złożona z wielu warstw minerału - miki. Łupki są bardzo zróżnicowane pod względem pochodzenia i mają bardzo szerokie zastosowania. Z łupka powstają płytki różnych kształtów: prostokątne, łukowe, łuskowe lub oktogonalne. Kamień ten można używać do wykonywania pokryć dachowych, elewacji budynków, dekoracji ścian wewnętrznych, podłóg, ogrodzeń, podjazdów. Głównymi zaletami łupka jest znikoma podatność na warunki atmosferyczne, długowieczność (do 300 lat) oraz jak w przypadku każdego kamienia naturalnego to że jest to produkt ekologiczny.
Istotną cechę kamienia naturalnego stanowi uniwersalna funkcjonalność, ponieważ wykazuje on różnorodność zastosowań: wewnątrz budynków (na przykład jako okładzina ścian, na schodach, blatach kuchennych i łazienkowych, posadzkach, kominkach czy parapetach) oraz na zewnątrz (na przykład obudowy okien, tarasy, balustrady, parapety, schody, elewacje, fontanny, rzeźby, donice, ławki czy baseny). Kamień naturalny doskonale harmonizuje z otoczeniem, nadając mu wyrazistości i niepowtarzalnego klimatu.
Glina – pod kątem genezy, jest to ilasta skała osadowa, powstała najczęściej w okresie czwartorzędu w wyniku nagromadzenia osadów morenowych (skały ilaste starsze niż czwartorzędowe nazywane są najczęściej iłami). Jest to zatem skała złożona z minerałów ilastych, kwarcu, skaleni, substancji koloidalnych, może zawierać okruchy innych skał oraz substancje organiczne (humus, korzenie, bituminy).
Pod kątem litologicznym (składu frakcyjnego), glina to skała o dowolnym wieku (zatem może też być starsza niż czwartorzędowa), zawierająca 10–30% frakcji ilastej i minimum 30% sumy frakcji pylastej i piaszczystej. Gliny dzieli się na pylaste, piaszczyste, zwięzłe, pylaste zwięzłe i piaszczyste zwięzłe.
Glina od zarania dziejów stanowi podstawowy surowiec do wyrobu ceramiki. Do ręcznego formowania wyrobów ceramicznych używane są wysokoplastyczne i plastyczne gliny biało oraz barwnie wypalające się, znane na świecie pod nazwą "ball clay". Dzisiaj stanowią one cenny surowiec do produkcji ceramiki sanitarnej i płytek ceramicznych.
Glina wymieszana ze słomą – to ekologiczny pod każdym względem budulec, oddychający i kumulujący ciepło, odporny na penetrację wirusów i bakterii oraz pasożytów.
Rośliny i biosfera
Różnorodne rośliny (Archaeplastida Adl i in. 2005, dawne nazwy naukowe: Vegetabilia, Plantae, Phytobionta, Plastida, Primoplantae) – to eukariotyczne i autotroficzne organizmy, wykorzystujące energię promieniowania słonecznego za sprawą barwników asymilacyjnych (zdarzają się wśród roślin także organizmy cudzożywne – pasożytnicze, w tym też myko-heterotroficzne, ale mają one charakter wtórny).
Rośliny zbudowane są z komórek, tworzących u roślin wyżej uorganizowanych tkanki i organy. Umożliwiają one im oddychanie, odżywianie, wzrost i rozwój. Proces fotosyntezy prowadzą dzięki chloroplastom zawierającym chlorofil a i pochodzącym z endosymbiozy sinic. Produktem zapasowym jest skrobia. Posiadają sztywną, zwykle celulozową ścianę komórkową. Rośliny cechują się także zdolnością do nieprzerwanego wzrostu za sprawą tkanek twórczych mających stałą zdolność do podziału komórek. Zazwyczaj są trwale przytwierdzone do podłoża.
Ewolucja spowodowała ogromne zróżnicowanie form ich budowy oraz przystosowanie do różnorodnych warunków środowiskowych panujących na Ziemi.
Znaczenie ekologiczne: Rośliny są fundamentalną częścią życia na Ziemi, bez nich nie mogłaby istnieć większość innych form życia (w tym człowiek). Proces fotosyntezy jest podstawowym źródłem energii i materii organicznej w niemal wszystkich typach ekosystemów. Proces ten radykalnie zmienił skład chemiczny atmosfery, czego efektem jest 21% stężenie w niej tlenu. Zwierzęta i większość pozostałych organizmów żyjących na Ziemi są aerobami zależnymi od tlenu. Rośliny są pierwotnymi producentami w większości lądowych ekosystemów i stanowią podstawowe ogniwo łańcucha pokarmowego. Dla wielu organizmów rośliny stanowią źródło pokarmu, są schronieniem i podstawowym komponentem kształtującym siedlisko.
Znaczenie użytkowe: Rośliny dostarczają nam: tlenu, pożywienia, włókien, drewna, papieru, paliw, leków, barwników, żywic, olejków eterycznych, kauczuku. Dla ok. 40% ludności świata drewno jest podstawowym źródłem energii. Kształtują nasze środowisko życia (ekosystem) oddziałując na warunki klimatyczne, zmniejszając zanieczyszczenia powietrza i hałas. Rośliny wiążą dwutlenek węgla (ważny gaz cieplarniany). Wpływają także na nasze środowisko kulturowe ze względu na walory estetyczne, krajobrazowe, znaczenie religijne.
Biosfera (zob. bio) - strefa kuli ziemskiej zamieszkana przez organizmy żywe, w której odbywają się procesy ekologiczne. Biosfera jest częścią zewnętrznej skorupy Ziemi, która obejmuje również powietrze, ląd i wodę. Z najobszerniejszego punktu widzenia geofizyki, biosfera jest światowym systemem ekologicznym i obejmuje wszystkie żyjące organizmy i ich powiązania ze sobą i z litosferą (skorupą ziemską), hydrosferą (wodą) i atmosferą (powietrzem). Do dzisiejszego dnia Ziemia jest jedyną znaną planetą na której znajduje się życie. Szacuje się, że ziemska biosfera zaczęła się tworzyć (przez proces biogenezy) przynajmniej 3,5 miliardów lat temu.
Biosfera obejmuje około: 4 km n.p.m. – atmosfera, 300 m p.p.m. – hydrosfera, 40 cm w głąb ziemi – litosfera.
Ogień
Płomień jest to mieszanina świecących gazów i cząstek ciał stałych (np. sadza). Energia powstająca w procesie spalania oprócz energii cieplnej i rozprasza się w postaci promieniowania elektromagnetycznego, w tym energii świetlnej na którą składają się: promieniowanie ciała doskonale czarnego, emitowane przez rozgrzane cząstki sadzy, fotony emitowane w wyniku przejść cząsteczek i atomów ze stanów wzbudzonych do stanów podstawowych.
Większa część powstającego promieniowania to promieniowanie widzialne i podczerwone.
Choć z fizyko-chemicznego punktu widzenia nie stanowi jednolitego zjawiska, ale koincydencję różnych zjawisk, w kulturze utrwaliło się odbieranie ognia jako pojedynczego, spójnego bytu, o rozległym znaczeniu kulturowym i cywilizacyjnym. W niektórych kulturach wierzono, że skoki przez ogień mają moc oczyszczającą.
Ogień to jeden z fundamentalnych wynalazków okresu prehistorycznego ludzkości. Początkowa umiejętność podtrzymywania ognia pochodzącego z zapłonów naturalnych została przez naszych przodków następnie udoskonalona o umiejętność rozniecania ognia: kontrolowanego wywoływania zapłonu. Wywoływano to przez tarcie (np z wykorzystaniem tzw. łuku ogniowego), lub krzesanie iskier powstających przy uderzaniu o siebie dwóch krzemieni, ew. pirytu i krzemienia (później – stali i krzemienia). Umiejętność rozniecania ognia była doskonalona przez wszystkie epoki i także współcześnie obok sposobów znanych od stuleci (zapałki) lub dziesięcioleci (zapalniczki benzynowe czy gazowe) pojawiają się kolejne rozwiązania (np piezoelektryczny iskrownik do zapalania płomienia kuchenki gazowej).
W całej historii cywilizacji od prehistorii poprzez wszystkie epoki aż do dziś ogień odegrał niezwykle ważną rolę jako źródło światła i ciepła. Dzięki obecności ognia w cywilizacji zmieniło się nie tylko bezpośrednio życie w każdym domu (stąd nazwanie go "ogniskiem domowym"), ale też powstały całe gałęzie gospodarki wykorzystujące ogień.
Ogień w różnych kulturach i epokach miał przypisane znaczenia symboliczne; był np. symbolem życia, energii witalnej, (lub po prostu – energii), pierwiastka męskiego. Ogień bywał też źródłem katastrof: pożarów, stąd – oprócz symboliki pozytywnej – bywa w różnych kulturach symbolem gwałtowności wzbudzającej grozę.
Woda
Woda (tlenek wodoru; nazwa systematyczna IUPAC: oksydan) – to związek chemiczny o wzorze H2O, występujący w warunkach standardowych w stanie ciekłym. W stanie gazowym wodę określa się mianem pary wodnej, a w stałym stanie skupienia – lodem. Słowo woda jako nazwa związku chemicznego może się odnosić do każdego stanu skupienia.
Woda jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem dla substancji polarnych. Większość występującej na Ziemi wody jest „słona” (około 97,38%), tzn. zawiera dużo rozpuszczonych soli, głównie chlorku sodu. W naturalnej wodzie rozpuszczone są gazy atmosferyczne, z których w największym stężeniu znajduje się dwutlenek węgla.
Woda jest jedną z najpospolitszych substancji we Wszechświecie. Cząsteczka wody jest trzecią najbardziej rozpowszechnioną molekułą w ośrodku międzygwiazdowym, po cząsteczkowym wodorze i tlenku węgla.
Woda jest powszechnym rozpuszczalnikiem związków ustrojowych i niezbędnym uzupełnieniem pokarmu wszystkich znanych organizmów. Uczestniczy w przebiegu większości reakcji metabolicznych, stanowi środek transportu wewnątrzustrojowego, np. produktów przemiany materii, substancji odżywczych, hormonów, enzymów. Reguluje temperaturę. Stanowi płynne środowisko niezbędne do usuwania końcowych produktów przemiany materii. Woda stanowi średnio 70% masy dorosłego człowieka, w przypadku noworodka ok. 15% więcej, 60–70% limfy, 95% osocza krwi, 90% liści, owoców, 20% kości, 10% szkliwa zębów, tkanki tłuszczowej.
W kulturowej symbolice woda jest jednym z żywiołów: czterech w kulturze europejskiej, pięciu w tradycji chińskiej, pięciu w tradycji japońskiej, trzech w tradycji celtyckiej (tu woda jest tylko częścią jednego z żywiołów). Przeciwstawiana jest ogniowi, powietrzu i ziemi (w Europie), ogniowi, metalowi, drewnu i ziemi (w Chinach), ogniowi, powietrzu, ziemi i piorunowi (w Japonii). W tradycji celtyckiej żywioły to ziemia, ogień i sztorm, woda jest częścią tego ostatniego.
Symbolizuje życie, płodność i oczyszczenie (choć bywa także ukazywana jako siła zła, zwłaszcza w przeciwstawieniu wody czystej i brudnej). Woda jest częstym elementem mitów kosmogonicznych. Bywa też uważana za medium ułatwiające przejście z jednego świata do drugiego (w mitologii greckiej Charon przewoził łodzią duszę zmarłego do Hadesu, gdzie pijąc wodę ze źródła Lete zapominała o minionej egzystencji). W wielu religiach zanurzenie w wodzie symbolizuje oczyszczenie i odrodzenie (por. chrzest).
Jako substancja użytkowa woda ma wiele zastosowań. Najważniejsza jest woda pitna, w gospodarstwach domowych jest używana woda do celów sanitarno-bytowych, w rolnictwie zaś do nawadniania pól. Znaczne ilości wody zużywają zakłady przemysłowe. Woda przemysłowa może służyć jako substancja będąca przekaźnikiem ciepła, magazynująca ciepło lub je odbierająca (substancja chłodząca), poza tym jako reagent, rozpuszczalnik itp.
Woda jest powszechnym i zwykle łatwo dostępnym środkiem gaśniczym. Jej działanie polega głównie na absorpcji ciepła z gaszonego materiału. Dodatkowo para wodna powstająca podczas parowania wody utrudnia dostęp tlenu niezbędnego do podtrzymania dalszego procesu palenia.
Powietrze
Powietrze (łac. aër) – to mieszanina gazów i aerozoli składająca się na atmosferę ziemską. Pojęcie jest stosowane przede wszystkim w odniesieniu do tej części powłoki gazowej, której chemiczny skład jest wyrównany wskutek cyrkulacji gazów w troposferze (zob. homosfera, warstwa o grubości do 100 km), bywa jednak odnoszone również do wszystkich sfer ziemskiej atmosfery, o różnym składzie chemicznym i właściwościach fizycznych.
Powietrze zawiera różną, zależną od warunków otoczenia, ilość pary wodnej. Zawartość pary wodnej w powietrzu jest zależna od wielu czynników i zmienia się w zakresie 0–4%.
Do oceny stopnia wilgotności powietrza stosuje się dwie wielkości:
- wilgotność bezwzględną, określającą ilość wody w gramach zawartej w 1 m³ powietrza, przy określonym jego ciśnieniu i temperaturze (zwykle są to warunki normalne fizyczne lub techniczne);
- wilgotność względną, określającą stosunek ilości pary wodnej zawartej w 1 m³ powietrza, przy określonym ciśnieniu i temperaturze, do ilości pary wodnej nasyconej w tej samej temperaturze i ciśnieniu powietrza. Stosunek ten podaje się w procentach lub w postaci ułamka.
Powietrze z punktu widzenia człowieka służy przede wszystkim oddychaniu oraz daje wyobrażenie o swobodnej przestrzeni. Symbolicznie oddziela ziemię od nieba – siedziby bogów, jest królestwem duchów i demonów – niewidzialnych, ale odczuwalnie oddziałujących, jest nosicielem oddechu: kosmicznej siły życia, wyobraża natchnienie, dążenie do wolności. Od strony technicznej – to nośnik głosu, zapachu, wibracji kosmicznych, a także wiatr, dający orzeźwienie, unoszący w powietrzu ptaki: to ludzkie marzenie o swobodnym, nieskrępowanym przemieszczaniu się, nieograniczonych możliwościach.
Ziemia
Fenomen „ziemi” łatwo zrozumieć, jeśli pamięta się o jej kilku symbolicznych i praktycznych znaczeniach: grunt-baza-podłoże, ojczyzna-kraina, masa, uziemienie – część obwodu elektrycznego ( to, do czego uziemia się urządzenie), czynnik produkcji i zarazem kapitał w ekonomii, jedna z trzech sfer świata (pozostałe to niebiosa i piekło), które stworzył Bóg, wyróżniana w średniowiecznym obrazie geocentrycznego wszechświata. Ziemia wytwarza pole magnetyczne, odpowiadające, w pobliżu powierzchni Ziemi, w przybliżeniu polu dipola, którego bieguny położone są w pobliżu biegunów geograficznych. Ziemia jako glob definiuje położenie Człowieka w Kosmosie, wirując wyznacza Dzień i Noc, krążąc w Układzie Słonecznym wyznacza pory roku.
Dla rolnika – i dla historii Człowieka Ziemia to przede wszystkim Gleba. To pedosfera – biologicznie czynna powierzchniowa (do 2 m miąższości) warstwa skorupy ziemskiej, powstała w procesie glebotwórczym ze skały macierzystej pod wpływem czynników glebotwórczych, wraz z żyjącymi w niej organizmami przemieszanymi z produktami ich rozkładu. Integralny składnik ekosystemów lądowych i niektórych płytkowodnych. Gleba powstaje w procesie glebotwórczym w wyniku działania klimatu i organizmów, a zwłaszcza roślinności, na skałę macierzystą.
Gleba warunkuje produkcję i rozkład biomasy oraz przepływ energii i obieg materii w ekosystemie. Obok części mineralnej, powstałej w wyniku wietrzenia, istotnym jej składnikiem jest próchnica. Powstaje ona w wyniku humifikacji, tzn. przetwarzania nierozłożonej materii organicznej z udziałem m.in. destruentów. Gleba składa się z części mineralnej i organicznej. Częścią gleby są organizmy glebowe.
Gleba po prostu człowieka karmi.
W kulturach ludzkich Ziemia to ostoja: oparcie, schronienie, azyl, ojcowizna, życie: stworzenie człowieka, płodność, orka, siew i żniwa, śmierć: miejsce pochówku, podziemne królestwo cieni .
* * *
Mam wrażenie – może to kwestia przedświąteczności – że Człowiekowi i Ludzkości trzeba było ograniczyć się do tych siedmiu kotwic cywilizacyjnych - a unikniętoby wielu, wielu trosk i udręk...