O dyplomacji słów kilka

2015-09-02 09:47

 

Współcześnie dyplomacja kojarzy się nam z równie eleganckim, co wielowymiarowo sekretnym działaniem „jednych wobec drugich”, najczęściej poprzez specjalnie upoważnionych (i niekiedy przeszkolonych plenipotentów) w taki sposób, aby w wyniku intrygi[1] osiągnąć założone (wskazane przez mocodawców) cele i zabezpieczyć trwałość osiągnięć poprzez uzyskanie „imprimatur” albo przynajmniej „kontrasygnaty” adwersarzy, bez konieczności „wyciągania miecza z pochwy”.

Opiszę najnowszą operację dyplomatyczną, która zadziała się na naszych oczach i w obszarze bezpośrednio nas interesującym. Nazwę tę operację – KRYM.

Kilka bezpośrednich „ruchów” tej rozgrywki to:

1.       Zakotwiczenie się interesów amerykańskich[2] w kierownictwie (euro)Majdanu, które wyszło na czoło w grze o obsadę personalną czołowych stanowisk państwowych Ukrainy[3];

2.       Pojawienie się realnego ryzyka wypowiedzenia Rosji umowy sewastopolskiej[4] przez wyłaniające się władze Ukrainy;

3.       Referendum krymskie, w wyniku którego Krym ogłosił secesję wobec państwa ukraińskiego[5];

4.       Przyłączenie Krymu odłączonego od Ukrainy – do Federacji Rosyjskiej;

Całość odbyła się w sposób absolutnie „pokojowy”: zważywszy obyczaje ukraińskie, znane są nieliczne ofiary „chuligaństwa”, a dowody na jakikolwiek „mundurowy” nadzór Rosji nad całym procesem – nie istnieją. W ten sposób Ukraina straciła dochód za Sewastopol i kilka kurortów z Jałtą na czele, a Rosja uratowała port i bazę przed chimerycznymi decyzjami Ukrainy i wyparciem z Morza czarnego przez Amerykanów.

Nie bez znaczenia były tu okoliczności, które czyniły wokół Sewastopola „mętną wodę”, a które są zawsze rajem dla dyplomacji (dalej cytuję Pedię): Administracyjnie Sewastopol znalazł się w składzie, utworzonej w 1921 roku, Krymskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, będącej częścią Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Po likwidacji tejże w 1946 roku, wszedł w skład obwodu krymskiego na prawach miasta wydzielonego (miasto o statusie rejonu). 29 października 1948 roku wydzielono Sewastopol z obwodu jako osobną jednostkę administracyjną ("miasto republikańskiego podporządkowania"). W 1954 roku obwód krymski został przekazany Ukraińskiej SRR, de facto przekazano także Sewastopol, choć de iure nie uwzględniono tego faktu w odpowiednich aktach prawnych – jednak w Konstytucji Ukraińskiej SRR z 1978 r. (art. 77) stwierdzono, że Sewastopol jest jednym z dwóch (obok Kijowa) miast republikańskiego podporządkowania. Po rozpadzie Związku Radzieckiego Sewastopol pozostał, jako osobna jednostka, w granicach niepodległej Ukrainy, pomimo decyzji Rady Najwyższej Federacji Rosyjskiej o rozpoczęciu prac nad zmianą konstytucji, tak by wymieniała miasto wśród jednostek administracyjnych Rosji.

Prawnicy od spraw międzynarodowych i konstytucyjnych mają teraz robotę na długie lata i wiele doktoratów, ale mimo wszystko Krym jest dziś częścią Rosji zgodnie z wolą zdecydowanej większości mieszkańców[6], co oznacza, że Amerykanie musieli szybko przebudować swój krymski koncept (zauważmy, że 30 maja 2015 Prezydent Ukrainy Petro Poroszenko przyznał obywatelstwo byłemu Prezydentowi Gruzji Micheilowi Saakaszwilemu i powołał go na stanowisko gubernatora regionu odeskiego). 

Takich operacji dyplomatycznych odbywa się na świecie kilka(naście) w każdym dziesięcioleciu i trzeba pogodzić się z tym, że ich kulisy pozostaną na zawsze niewyjaśnione, niezależnie od gier podjętych przez wywiady. Sekretność takich operacji oznacza, że nawet interesy rzeczywiste im przyświecające pozostaną w sferze spekulacji.

Bardziej nas interesujące intrygi (tego słowa powinien nauczyć się każdy, kto zajmuje się dyplomacją) – to sposób, w jaki Polska stała się ofiarą rozbiorów pod koniec XVIII wieku, sposób, w jaki Lenin stanął na czele Rewolucji Październikowej, sposób, w jaki Polska stała się „pierwszym polem bitew” II Wojny Światowej. Z najnowszych: gra amerykańsko-watykańsko-rosyjska umożliwiająca rozpad „obozu socjalistycznego”, a z zupełnie nowych – rejterada Tuska i Bieńkowskiej z funkcji premierowskich w polskim rządzie na funkcje w hybrydowych strukturach Unii Europejskiej.

 

*             *             *

Lokuję Dyplomację w obszarze tzw. Państwa Stricte, obejmującego sztaby armii, policji, budżetów, służb specjalnych, organów kontrolnych, wymiaru sprawiedliwości, mediów[7]. Sztaby te łączy stosunkowo duży „wsad” sekretności i woluntaryzmu[8]: tzw. kontrola społeczna nad nimi ogranicza się do zdawkowych (choć bywa, że obszernych) raportów i bilansów rzucanych radnym posłom i opinii publicznej niczym ochłapy, a w ich sprawy nie ma wglądu nie tylko obywatel czy dziennikarz, ale też niejeden poseł, minister, premier, prezydent, szef państwowej kontroli.

Jest powszechą praktyką na świecie, że zagraniczne placówki dyplomatyczne są w rzeczywistości agenturami wywiadowczymi i agenturami wpływu. Dość przypomnieć zachowanie urzędników ambasady amerykańskiej wobec przedstawicieli polskich władz w ostatnich latach (wygugluj nazwisko Kenneth Hillas, sprawa Giertycha, sprawa tarczy antyrakietowej). Akurat to zachowanie było „niedyplomatyczne” i dowodzi przede wszystkim podrzędnej pozycji Polski na arenie międzynarodowej.

U zarania dyplomacji (wygugluj takie pojęcia jak Proxenos, Xenia) mieliśmy do czynienia z kilkoma rodzajami zadań poruczanych specjalnym wysłannikom lub urzędnikom:

1.       Nawiązywanie (w imieniu „swoich” przywódców) kontaktów z przywódcami „obcymi”, niezależnie od ich postawy wobec „naszych” przywódców;

2.       Rozpoznanie racji i opinii u obcych elit i przywódców, szczególnie politycznych (racji, elit, przywódców);

3.       Aranżowanie wydarzeń zmierzających do sojuszy i aliansów – czasami przeciw „podmiotom trzecim”;

4.       Wpływanie (intryga) na decyzje polityczne „u nich”, jako konsekwencja rozpoznania racji i opinii;

5.       Dotarcie wywiadowcze do ważnych zasobów, którymi dysponują „oni” (rozpoznanie) i ich bezkonfliktowe przejęcie lub dostarczenie pretekstów do wojen o te zasoby;

6.       Wspólne z innymi dyplomacjami uzgadnianie wielkich strategii oraz współpraca operacyjna nad konkretnymi projektami;

7.       Reprezentowanie „swoich” wobec „obcych” (emisariusze, posłowie, stali przedstawiciele), co wiąże się z immunitetem;

8.       Opieka nad „naszymi” zwykłymi podróżnymi w krajach obcych;

9.       Aranżowanie konferencji i aliansów międzynarodowych o znaczeniu politycznym, militarnym, gospodarczym;

10.   Szafowanie kolektywnym, międzynarodowym „imprimatur” lub „kontrasygnatą” dla działań i państw oraz przedsięwzięc międzynarodowych;

Dziś podkreśla się „naczelność” siódmej funkcji, ale – jak to w dyplomacji – jest ona jedynie przykrywką dla pozostałych, współcześnie rozwiniętych do rozmiarów „profesjonalnych”.

/źródło: Pedia/

Za mistrzów dyplomacji polskiej ostatnich czasów uważam Jerzego Koźmińskiego czy Janusza Reitera albo Stanisława Cioska: pracowali przez (trudne dla Polski) lata na terenie wielkich mocarstw, zyskali poważanie i zaufanie „tamtejszych” decydentów i do dziś są skutecznymi doradcami na tym polu. Zleconą robotę wykonywali cicho, pewnie i skutecznie (pomijam, jakie zadania im powierzano), są nosicielami wiedzy, którą warto wykorzystać w akademiach, a na pewno wykorzystuje się ją w w różnych zakamarkach Państwa Stricte.

Za przeciwieństwo tych dyplomatów uważam Księciunia-Murgrabiego (czytaj: TUTAJ), który – choć czerpiący wiele „z zewnątrz” – cierpi na bucowatość i słoniowaciznę, której popis dał np. w Kijowie i w kilku innych miejscach.

Właściwie to chodzi mi o to, że dyplomacja całego świata stanowi pulsującą, ale rozumiejącą się w lot masę intrygantów, która stanowi dziś – wbrew swojej „domyślnej roli” – zagrożenie dla światowego pokoju.